केही प्रचलित नेपाली उखान टुक्काहरु, भाग- २
हाम्रो राम्रो नेपाली, मिठो नेपाली
केही प्रचलित नेपाली उखान टुक्काहरु, भाग- २ मिती:- ४ वैशाख २०७७ तदनुसार १६ अप्रिल २०२० सुदन भट्टराई उपाध्याय द्वारा संकलित।
१. काग कराउँदै छ, पिना सुक्दै छ, अर्थात भन्ने भन्दै गर्छन, आफ्नो काम छोडनु हुन्न
।
२. कानो गोरुलाई औंसी न पुर्णे,अर्थात दृष्टि नभए राम्रो नराम्रो केही थाहा हुन्न।
३. कुकूरको पुच्छर बार्ह वष्र ढुङ्ग्रोमा हाले पनि बङ्गा को बाङ्गै, अर्थात नसुध्रिने मान्छेलाई जे गरे पनि हुन्न।
४. कालो अक्षर भैँसी बराबर, अर्थात लेखपढ गर्न नजान्नु।
५. कुरो र कुलो जता लग्यो उतै जान्छ, अर्थात कुरा र प्रसङ्ग जतातिर पनि मोडन सकिने हुन्छ।
६. खाने पिउने रामे, चोट पाउने पामे भनेको अर्थ बिराम गर्ने एउटा, सजाय पाउने अर्को।
७. खाने मुखलाई जुङ्गाँले छेक्दैन, अर्थ काम गर्न चाहनेलाई कुनै बाधाले रोक्न सक्दैन ।
८. गाई मारी गधा पोस्नु, अर्थात असललाई छोडेर नजातिलाई खुवाउनु।
९. घिउ केमा पोखियो? भागैमा, भनेको ------- पर्ने ठाउँमा पर्नु, उचित ठाउँमा पर्नु ।
१०. घाँटी हेरी हाड निल्नु, तात्पर्य अवस्था हेरी काम गर्नु।
११. घोडा चढने लड्छ, अर्थात काम गर्दा बिग्रन पनि सक्छ।
१२. चटपटे साँढेका तीन ठाँउमा डाम, अर्थात धेरै मातिंदाखेरि दुख: पाईन्छ ।
१३. चिप्ला मुखको धमिलो पेट, भनेको अर्थ मुखले एक थोक भनी कामले अर्को थोक गर्नु।
१४. छन गेडी सबै मेरी छैनन् गेडी सबै टेढी, तात्पर्य आफुँसङ्ग भए सबै आफन्त र नभए सबै बिराना।
१५. जति जोगी आए कानै चिरिएका, को अर्थ सबै उस्तै, काम नदिने।
१६. जुन गोरुको सिङ छैन उसको नाम तीखे, अर्थ गुण र योग्यता बिनानै लायकी ठान्नु।
१७. जहाँ स्त्री उहीं श्री , तात्पर्य आइमाई भएको ठाँउमा सह हुन्छ।
१८.जुन थालमा खानु त्यही थालमा चुठ्नु, को अर्थ गुणको बदला अवगुण गर्नु वा कृतघ्न नबन्नु ।
१९. जोईको जुङाँ, पोइ न पोते, सातु न सोप्र्याक,कोसा खाँदै सुसेल्दै को अर्थ, कुनै काममा पनि नमिल्नु।
२०. जोगिको घरमा संन्यासी पाहुना, भन्नुको अर्थ, जो सित छैन उसैकहाँ माग्न आउने।
साभार ग्रन्थकार:- पुष्करशमशेर ज. ब. राणा द्वारा राम्रो नेपाली, मिठो को “नेपाली उखान टुक्काहरु”
ऽऽऽऽ