नवमोध्यायः: संशोधनहरू बीचको भिन्नता
===राजविद्याराजगुह्ययोग=== <br> श्रीभगवानुवाच <br> इदं... को साथमा पृष्ठ शृजना भयो |
|||
पङ्क्ति ९६: | पङ्क्ति ९६: | ||
गर्छे सृष्टि तथा नाश, चक्रझैं विश्व घुम्दछ । |
गर्छे सृष्टि तथा नाश, चक्रझैं विश्व घुम्दछ । |
||
<br> |
<br> |
||
<br> |
|||
अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम् । |
|||
<br> |
|||
परं भावमजानन्तो मम भूतमहेश्वरम् (११) |
|||
<br> |
|||
प्राणीको ईश हुँ, मेरो जान्दैनन् भाव मानिस |
|||
<br> |
|||
मलाई नरझैं ठानी अवज्ञा गर्दछन् शठ । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
मोघाशा मोघकर्माणो मोघज्ञाना विचेतसः । |
|||
<br> |
|||
राक्षसीमासुरीं चैव प्रकृतिं मोहिनीं श्रिताः (१२) |
|||
<br> |
|||
व्यर्थ आशा, क्रिया, बोध हुने नर बिचेतमा |
|||
<br> |
|||
आसुरी, राक्षसी-वृत्ति मोहले गर्छ धारण । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
महात्मानस्तु मां पार्थ दैवीं प्रकृतिमाश्रिताः । |
|||
<br> |
|||
भजन्त्यनन्यमनसो ज्ञात्वा भूतादिमव्यम् (१३) |
|||
<br> |
|||
दैवी प्रकृतिका ज्ञानी मेरो शरण पर्दछन्, |
|||
<br> |
|||
अविनाशी जीव-स्रोत जानी भजन गर्दछन् । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
सततं कीर्तयन्तो मां यतन्तश्च दृढ़व्रताः । |
|||
<br> |
|||
नमस्यन्तश्च मां भक्त्या नित्ययुक्ता उपासते (१४) |
|||
<br> |
|||
दृढ सङ्कल्पले मेरो गर्छन् भजन कीर्तन, |
|||
<br> |
|||
भक्तिले गर्दछन् नित्य प्रणाम र उपासना । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
ज्ञानयज्ञेन चाप्यन्ये यजन्तो मामुपासते । |
|||
<br> |
|||
एकत्वेन पृथक्त्वेन बहुधा विश्वतोमुखम् (१५) |
|||
<br> |
|||
ज्ञान-यज्ञादिले कोही द्वैत, अद्वैत भावमा- |
|||
<br> |
|||
गर्छन् कोही विराट् रूप संझी मेरो उपासना । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम् । |
|||
<br> |
|||
मंत्रोऽहमहमेवाज्यमहमग्निरहं हुतम् (१६) |
|||
<br> |
|||
कर्मकाण्ड म हुँ, स्वाहा, स्वधा र औषधी म हुँ, |
|||
<br> |
|||
घिउ, मन्त्र, तथा अग्नि आहूति यज्ञको म हुँ । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
पिताहमस्य जगतो माता धाता पितामहः । |
|||
<br> |
|||
वेद्यं पवित्रमोङ्कार ऋक्साम यजुरेव च (१७) |
|||
<br> |
|||
पितामह, पिता, माता म हुँ यो विश्व-धारक, |
|||
<br> |
|||
ऋक्, साम र यजुर्वेद, ओंकार प्रणवाक्षर । |
|||
<br> |
|||
धारक = धारण गर्ने । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
गतिर्भता प्रभुः साक्षी निवासः शरणं सुहृत् । |
|||
<br> |
|||
प्रभवः प्रलयः स्थानं निधानं बीजमव्ययम् (१८) |
|||
<br> |
|||
लक्ष्य, पालक, साक्षी हुँ, प्रभु, धाम, सखा,लय |
|||
<br> |
|||
सृष्टि-संहार, विश्राम-स्थान हुँ बीज-अक्षर । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
तपाम्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च । |
|||
<br> |
|||
अमृतं चैव मृत्युश्च सदसच्चाहमर्जुन (१९) |
|||
<br> |
|||
जल वाफ बनाएर रोक्छु, वर्षा गराउँछु, |
|||
<br> |
|||
अविनाशी, असत्, सत् र मृत्यु, पार्थ ! स्वयं म हुँ । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
त्रैविद्या मां सोमपाः पूतपापा |
|||
<br> |
|||
यज्ञैरिष्ट्वा स्वर्गतिं प्रार्थयन्ते । |
|||
<br> |
|||
ते पुण्यमासाद्य सुरेन्द्रलोक– |
|||
<br> |
|||
मश्नन्ति दिव्यान्दिवि देवभोगान् (२०) |
|||
<br> |
|||
आज्ञा मान्छन् वेदको, सोम लिन्छन्, |
|||
<br> |
|||
मेरो पूजा गर्दछन् पाप धुन्छन् । |
|||
<br> |
|||
आफ्ना राम्रा पुण्यले स्वर्ग जान्छन्, |
|||
<br> |
|||
दिव्यात्माझैं स्वर्गको भोग गर्छन् । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं |
|||
<br> |
|||
क्षीणे पुण्ये मर्त्यलोकं विशन्ति । |
|||
<br> |
|||
एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्ना |
|||
<br> |
|||
गतागतं कामकामा लभन्ते (२१) |
|||
<br> |
|||
भोग्छन् पैले उच्च त्यो स्वर्गलोक, |
|||
<br> |
|||
फिर्छन् पुण्य क्षीण भै मर्त्यलोक । |
|||
<br> |
|||
यस्तो गर्दै वेद मान्ने मनुष्य- |
|||
<br> |
|||
पर्छन् मर्ने-जन्मने चक्रभित्र । |
|||
<br> |
|||
<br> |
|||
अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते । |
|||
<br> |
|||
तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् (२२) |
|||
<br> |
|||
अनन्य भावले मेरो गर्छन् भजन जो नर |
|||
<br> |
|||
भक्तिमा लीन त्यस्ताको गर्दिन्छु सबथोक म । |
|||
<br> |
|||
<br> |
<br> |
०७:५५, १४ अप्रिल २०२० जस्तै गरी पुनरावलोकन
राजविद्याराजगुह्ययोग
श्रीभगवानुवाच
इदं तु ते गुह्यतमं प्रवक्ष्याम्यनसूयवे ।
ज्ञानं विज्ञानसहितं यज्ज्ञात्वा मोक्ष्यसेऽशुभात् (१)
भगवान्ले भने
विज्ञानयुक्त यो ज्ञान, हे निर्दाेषी ! म भन्दछु
जो जानेपछि यो दुःख-रूपी संसार तर्दछौ ।
राजविद्या राजगुह्यं पवित्रमिदमुत्तम् ।
प्रत्यक्षावगमं धर्म्यं सुसुखं कर्तुमव्ययम् (२)
विद्या र गुह्यको राजा, शुचि, श्रेष्ठ, ननासिने,
सधर्म, फलदाता र सजिलैसँग पाइने ।
अश्रद्दधानाः पुरुषा धर्मस्यास्य परन्तप ।
अप्राप्य मां निवर्तन्ते मृत्युसंसारवर्त्मनि (३)
श्रद्धाविहीन जोजो छन् हे पार्थ ! यस धर्ममा
म भेटिन्न र फर्कन्छन् मृत्यु-संसार मार्गमा
मया ततमिदं सर्वं जगदव्यक्तमूर्तिना ।
मत्स्थानि सर्वभूतानि न चाहं तेष्ववस्थितः (४)
ढाकिएको छ यो विश्व मेरो अव्यक्त रूपले,
मभित्र छन् सवै जीव म छैन तिनमा कतै ।
न च मत्स्थानि भूतानि पश्य मे योगमैश्वरम् ।
भूतभृन्न च भूतस्थो ममात्मा भूतभावनः (५)
स्थित छैनन् ममा प्राणी, हेर यो योग-ऐश्वर,
प्राणीको नाथ, स्रष्टा हुँ, रहन्न तिनमा म त ।
यथाकाशस्थितो नित्यं वायुः सर्वत्रगो महान् ।
तथा सर्वाणि भूतानि मत्स्थानीत्युपधारय (६)
जस्तै आकाशको वायु त्यहीं सर्वत्र चल्दछ,
त्यस्तै प्राणीहरू सारा मभित्रै छन् भनी बुझ ।
सर्वभूतानि कौन्तेय प्रकृतिं यान्ति मामिकाम् ।
कल्पक्षये पुनस्तानि कल्पादौ विसृजाम्यहम् (७)
हुन्छन् प्रकृतिमा लीन प्राणी कल्पान्तमा सब,
कल्पको आदिमा फेरि सृष्टि गर्छु धनञ्जय !
प्रकृतिं स्वामवष्टभ्य विसृजामि पुनः पुनः ।
भूतग्राममिमं कृत्स्नमवशं प्रकृतेर्वशात् (८)
सर्गका वशका सारा यी पराधीन जीवन,
यसकै वशमा राखी सृष्टि गर्छु पुनःपुनः ।
यसकै = प्रकृतिकै ।
न च मां तानि कर्माणि निबध्नन्ति धनञ्जय ।
उदासीनवदासीनमसक्तं तेषु कर्मसु (९)
उदासीन, अनासक्त कर्ममा छु सदैव म,
त्यसैले कर्म-डोरीले म बाँधिन्न धनञ्जय !
मयाध्यक्षेण प्रकृतिः सूयते सचराचरं ।
हेतुनानेन कौन्तेय जगद्विपरिवर्तते (१०)
मेरो अध्यक्षतामा नै प्रकृतिले चराचर,
गर्छे सृष्टि तथा नाश, चक्रझैं विश्व घुम्दछ ।
अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम् ।
परं भावमजानन्तो मम भूतमहेश्वरम् (११)
प्राणीको ईश हुँ, मेरो जान्दैनन् भाव मानिस
मलाई नरझैं ठानी अवज्ञा गर्दछन् शठ ।
मोघाशा मोघकर्माणो मोघज्ञाना विचेतसः ।
राक्षसीमासुरीं चैव प्रकृतिं मोहिनीं श्रिताः (१२)
व्यर्थ आशा, क्रिया, बोध हुने नर बिचेतमा
आसुरी, राक्षसी-वृत्ति मोहले गर्छ धारण ।
महात्मानस्तु मां पार्थ दैवीं प्रकृतिमाश्रिताः ।
भजन्त्यनन्यमनसो ज्ञात्वा भूतादिमव्यम् (१३)
दैवी प्रकृतिका ज्ञानी मेरो शरण पर्दछन्,
अविनाशी जीव-स्रोत जानी भजन गर्दछन् ।
सततं कीर्तयन्तो मां यतन्तश्च दृढ़व्रताः ।
नमस्यन्तश्च मां भक्त्या नित्ययुक्ता उपासते (१४)
दृढ सङ्कल्पले मेरो गर्छन् भजन कीर्तन,
भक्तिले गर्दछन् नित्य प्रणाम र उपासना ।
ज्ञानयज्ञेन चाप्यन्ये यजन्तो मामुपासते ।
एकत्वेन पृथक्त्वेन बहुधा विश्वतोमुखम् (१५)
ज्ञान-यज्ञादिले कोही द्वैत, अद्वैत भावमा-
गर्छन् कोही विराट् रूप संझी मेरो उपासना ।
अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम् ।
मंत्रोऽहमहमेवाज्यमहमग्निरहं हुतम् (१६)
कर्मकाण्ड म हुँ, स्वाहा, स्वधा र औषधी म हुँ,
घिउ, मन्त्र, तथा अग्नि आहूति यज्ञको म हुँ ।
पिताहमस्य जगतो माता धाता पितामहः ।
वेद्यं पवित्रमोङ्कार ऋक्साम यजुरेव च (१७)
पितामह, पिता, माता म हुँ यो विश्व-धारक,
ऋक्, साम र यजुर्वेद, ओंकार प्रणवाक्षर ।
धारक = धारण गर्ने ।
गतिर्भता प्रभुः साक्षी निवासः शरणं सुहृत् ।
प्रभवः प्रलयः स्थानं निधानं बीजमव्ययम् (१८)
लक्ष्य, पालक, साक्षी हुँ, प्रभु, धाम, सखा,लय
सृष्टि-संहार, विश्राम-स्थान हुँ बीज-अक्षर ।
तपाम्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च ।
अमृतं चैव मृत्युश्च सदसच्चाहमर्जुन (१९)
जल वाफ बनाएर रोक्छु, वर्षा गराउँछु,
अविनाशी, असत्, सत् र मृत्यु, पार्थ ! स्वयं म हुँ ।
त्रैविद्या मां सोमपाः पूतपापा
यज्ञैरिष्ट्वा स्वर्गतिं प्रार्थयन्ते ।
ते पुण्यमासाद्य सुरेन्द्रलोक–
मश्नन्ति दिव्यान्दिवि देवभोगान् (२०)
आज्ञा मान्छन् वेदको, सोम लिन्छन्,
मेरो पूजा गर्दछन् पाप धुन्छन् ।
आफ्ना राम्रा पुण्यले स्वर्ग जान्छन्,
दिव्यात्माझैं स्वर्गको भोग गर्छन् ।
ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं
क्षीणे पुण्ये मर्त्यलोकं विशन्ति ।
एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्ना
गतागतं कामकामा लभन्ते (२१)
भोग्छन् पैले उच्च त्यो स्वर्गलोक,
फिर्छन् पुण्य क्षीण भै मर्त्यलोक ।
यस्तो गर्दै वेद मान्ने मनुष्य-
पर्छन् मर्ने-जन्मने चक्रभित्र ।
अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते ।
तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् (२२)
अनन्य भावले मेरो गर्छन् भजन जो नर
भक्तिमा लीन त्यस्ताको गर्दिन्छु सबथोक म ।